Dwingeloo Telescoop detecteert flits van Fast Radio Burst
Op woensdag 13 maart heeft de Dwingeloo Telescoop een flits van de Fast Radio Burst (FRB) FRB 20240114A gedetecteerd. Het is voor het eerst dat met de Dwingeloo een FRB is gemeten. Deze detectie is onafhankelijk bevestigd door de radiotelescopen in Onsala (Zweden) en Stockert (Duitsland).
Fast Radio Bursts zijn heldere radioflitsen uit het heelal. Het fenomeen is in 2007 ontdekt. Aan het signaal kunnen we vaststellen dat ze van ver buiten onze Melkweg komen. Wat de heldere radioflitsen veroorzaakt, is nog onbekend. Sommige FRB’s zijn maar één keer gezien, andere herhalen. FRB 20240114A is zo’n zich herhalende FRB, die momenteel relatief actief is. Hij is op 14 januari 2024 voor het eerst gedetecteerd door de CHIME radiotelescoop, en inmiddels ook door veel andere radiotelescopen gezien.
Voor de vrijwilligers van CAMRAS is de detectie een doorbraak: het is voor het eerst dat met de Dwingeloo telescoop, gebouwd in 1956, een flits van een FRB is waargenomen. De activiteit van de bron is relatief: in de twintig waarneemdagen sinds januari is nu pas, na bijna honderd uur waarnemen en ruim vijf terabyte aan data, de eerste flits gevonden. De precieze tijd van de detectie is 2024-03-13 11:02:06.397 UTC.
Extra bijzonder aan de detectie met de Dwingeloo telescoop is dat de ontvangers door radio-amateurs zijn gebouwd, en niet speciaal zijn geoptimaliseerd voor het ontvangen van breedbandige signalen zoals die van de FRB. Dat maakt ook dat de ontvangers nog verbeterd kunnen worden om in de toekomst de signalen beter te ontvangen.
De professionele radioastronomen van ASTRON doen actief onderzoek naar fast radio bursts, en hebben er met de telescopen in Westerbork al veel gedetecteerd. De eerste detectie met de Dwingeloo telescoop laat zien dat deze telescoop ook nog voor actueel onderzoek gebruikt kan worden. CAMRAS deelt de resultaten ook met de professionele astronomen, en heeft zich aangesloten bij het EuroFlash-project, dat met meerdere ‘kleine’ telescope FRB’s monitort. Op 2 april 2024 heeft deze samenwerking een Astronomer’s Telegram gepubliceerd met meer dan 100 FRB-detecties. De eerste Dwingeloo-waarneming maakt deel uit van de bijbehorende afbeelding. Binnen het EuroFlash-project nemen o.a. ook telescopen in Westerbork, Stockert (Duitsland) en Onsala (Zweden) waar.
Inmiddels zijn in de data van de Dwingeloo telescoop naast de eerste gevonden flits nog drie flitsen gevonden, op 2024-03-12 10:43:24.188 UTC, 2024-03-13 09:18:21.738 UTC, en 2024-03-22 13:39:27.687.
Met dank aan alle CAMRAS-vrijwilligers die deze detectie mogelijk hebben gemaakt, in het bijzonder de waarnemers. Tot nu toe waren dat Hans van der Meer, Roel Ovinge, Harm Munk, Simon Bijlsma, Marc Wolf, Tjipke de Beer, Gerard Boons, Paul Boven en Michael Sanders.
