UHF-signalen van Japanse maanrover ontvangen in Dwingeloo

Op 19 januari heeft Japan een voertuig laten landen op de maan. Deze maanlander, SLIM, had aan boord twee kleine maanrovers: LEV-1 en LEV-2. Op LEV-1, die al voordat SLIM landde overboord is gegooid, had aan boord antennes die rechtstreeks konden communiceren met aarde. Een van die antennes, ontwikkeld door radioamateurs, zond op UHF-frequenties die de Dwingeloo Radiotelescoop goed kan ontvangen.

De landing zelf hebben we in Dwingeloo gevolgd via S-band (ca 2200 MHz). Door Dopplerverschuiving konden we de frequentie zien waarmee de lander ten opzichte van ons bewoog. Daarin zagen we twee ‘burns’, die lieten zien dat de landing voorspoedig verliep.

Al tijdens de landing werden de rovers overboord gezet, voor hun eigen ‘zachte landing’ met ca. 10 km/u. Wij hebben onze aandacht vooral gevestigd op de UHF-uitzendingen van LEV-1, omdat we daarvoor het meest geschikte systeem hebben. Geschikter zelfs dan dat van de Jappanners zelf, de Wakayama-schotel met diameter 12 diameter.

De eerste signalen van LEV-1 ontvingen we om 15:19 UTC. Daarna hielden de signalen aan tot 17:09 UTC, met af en toe een onderbreking.

Voor het volgen van deze maanmissie was aandacht in de pers: een interview op Radio 1, een aankondiging in de Meppeler Courant, een uitgebreider artikel in het DvhN, een reportage op RTV Drenthe en een interview op BNR Radio.

De ontvangst van Dwingeloo was live te volgen via WebSDR, waar ca. 30 zendamateurs meeluisterden. Ook zijn de ruwe (baseband) opnames beschikbaar via https://data.camras.nl/satellites/raw/. Met die data hebben andere zendamateurs inmiddels de data deels gedecodeerd.

Over het succes van de SLIM-missie is nog onduidelijkheid: de landing is goed verlopen, maar er zijn problemen met stroomvoorziening. Voor de LEV-1 UHF kunnen wij nu vaststellen dat we het signaal goed konden ontvangen, wat de missie in elk geval voor ons tot een succes maakt.

Vrijwilligers van CAMRAS hebben op zaterdag 20 januari nog naar de maan gekeken, maar geen signalen van LEV-1 meer ontvangen.

In 2019 volgden we ook al twee maanlandingspogingen met de radiotelescoop: Beresheet (Israël) en Chandrayaan-2 (India). Bij beide waarnemingen zagen we het signaal abrupt wegvallen: een teken dat de lander was gecrasht. Ook de Amerikaanse maanmissie Artemis 1 werd in 2022 een maand lang succesvol gevolgd door CAMRAS, toen in officiële samenwerking met NASA. De waarneming van de Japanse maanlanding voerden we onafhankelijk uit.

Update 23 januari: de ruwe signalen in onze opnames zijn door Daniel Estevez EA4GPZ geanalyseerd. Hij heeft daar ook de Morse van een opname gedistilleerd, die wij hebben gedecodeerd:

Update 21 februari: We hebben van het LEV-1 team gehoord dat wij, naast Wakayama, het enige andere station zijn dat de UHF-signalen van LEV-1 heeft ontvangen. In Wakayama ging de maan al vrij snel onder, dus voor een deel van de tijd waren wij het enige station dat luisterde.

De onderbroken stukken in de grafiek hierboven komen overeen met de tijden waarop volgens de telemetrie het hoppertje ondersteboven lag.